Oefening baart kunst
Met mensen met wie je samenwerkt aan een project, bouw je een band op. Hetzelfde geldt bij het samenwerken met een product of plant. De eerste paar keer dat je je kind op je rug in een draagzak probeert te krijgen sta je nog te klungelen voor de spiegel en zoek je voorover staand met je handen achter je rug naar banden en gespen terwijl je probeert je kind op zijn plek te houden. Na een stuk of wat keer oefenen echter, zwaai je zonder moeite je kind achterop en heb je in een paar econden alles goed en wel vastzitten. Met een paar extra bewegingen verstel je de draagzak zodat je kind er ook met dikke winterjas in past. Jij en je kind kennen de draagzak, het materiaal, de afmetingen, en elkaars bewegingen van voor tot achter. Oefening baart kunst, en het is goed om daar op te vertrouwen.
Planten leren kennen
Met deze instelling werk ik samen aan projecten met planten. Door regelmatig iets te doen met een plant, leer ik de plant en zijn omgeving heel goed kennen. Simpelweg door samen te zijn, een plant langere tijd van dichtbij te bestuderen, maar ook door hem te gebruiken in mijn avondeten of voor het maken van een gebruiksvoorwerp met de plant.
Een eiland om je te vervelen
Samen met mijn dochter was ik een week op Terschelling in begin maart, de week na alle schoolvakanties waren afgelopen. Het was erg stil op het eiland, we hadden geen internet en behalve wat kleding en verzorgingsproducten hadden we niet veel bij ons. De eerste paar dagen was er veel wind en regen. Het ultieme recept voor verveling, wat weer het ultieme recept is voor creativiteit.
Leermeester natuur
We zaten middenin de duinen, niet ver van de strandopgang. Ik ontdekte onderweg naar het strand wat los helmgras tussen de staande halmen en nam wat mee naar huis, om te kijken of er mee te vlechten viel. Nu dat we een paar dagen in de duinen waren, leek het me een goed moment deze omgeving beter te leren kennen. Van het verzamelde helmgras maakte ik, tijdens de slaapjes van mijn dochter, vier onderzettertjes.
Regelmaat inbouwen brengt schoonheid
Het was best een karweitje en ik kreeg er steeds meer handigheid in. Zo leerde ik hoe belangrijk het is om continuïteit in te bouwen in het werk, dat dat mooie regelmatige patronen geeft en zorgt dat je werkje er netjes uitziet. Dit deed ik bijvoorbeeld door iedere keer de halmen dezelfde kant op te draaien met het vlechten. Ook ontdekte ik dat het vlechtwerk mooi stevig wordt als je de eindjes bij afronding in het weefwerk verwerkt. Hiervoor gebruikte ik een stopnaald, die ik mee had genomen voor het repareren van een trui.
Helmgras verder leren kennen
Door te werken met het helmgras, leerde ik over de opbouw van de halm, over het gevoel dat het gras gaf aan mijn vingers; het was een beetje vettig of misschien wel zoutig van buiten. En mijn handen kregen kleine schrammetjes van de heel scherpe uiteinden van het gras. Verder was het gras bij de puntige uiteinden minder bros dan in het midden. De halmen zaten vaak aan elkaar vast aan een stevige onderkant.
Project: rugtas helmgras
Na vier kleine onderzetters te hebben geweven in twee dagen, vond ik het tijd voor een ambitieuzer project met het helmgras: een rugtas voor mijn dochter. Hiervoor had ik veel materiaal nodig. Het verzamelen van het materiaal begon ik nu meer systematisch te doen, en nu ontdekte ik dat het gras vaak in volle bundels op de grond lag met een soms 15 cm lang uiteinde aan elkaar. Bij het maken van de onderzettertjes had ik steeds enkele halmen nodig en trok ik de bundels uit elkaar. Voor de rugtas zou deze opbouw juist heel bruikbaar zijn; ik zou meerdere halmen tegelijk nodig hebben en zo hoefde ik ze niet steeds op volgorde te leggen.
Konijnen, zee, zand
Hoe langer ik bezig was met het spul, hoe meer ik leerde. Bijvoorbeeld de reden dat er zo veel helmgras los in het zand lag: ik ontdekte dat de vele konijnen de (waarschijnlijk malse) bundels heel netjes schuin afknagen, en de rest laten liggen. Je hebt dus prachtig materiaal voor het oprapen. Ook werd ik steeds voorzichtiger met rapen omdat ik denk dat de helmgras’mulch’ ook bijdraagt aan het vasthouden van het zand in de duinen. De konijnen hadden vooral achter de eerste duinrij, en niet in de eerste duinrij geknaagd. Het helmgras dichtbij de zee was nog langer en steviger dan verder in het binnenland en heel belangrijk voor het tegenhouden van het opwaaiende zand. In de eerste duinenrij nam ik geen helmgras; daar was het heel belangrijk dat het helmgras het zand goed vasthield.
Rugtas maken
Ik had al wel wat manden gevlochten met wilg, op een vergelijkbare manier ging ik nu te werk met bundels helmgras. De basis van het vlechtwerk is belangrijk: bedenk welke vorm je wilt hebben en werk daar naartoe. Ik dacht aan een ovaal, en maakte deze door de schering op de “noord-zuid” richting later te splitsen dan op de “oost-west” richting. Het begin van een vlechtwerk is altijd een hoop geklooi, omdat het werk snel uit elkaar valt. Zodra het werk zichzelf een beetje vasthoudt, kom je snel verder. Na een middag en avond werk, was er een aardige mand gevormd.
De banden van de rugtas maakte ik van helmgras”touw”, zoals we dat leerden maken in de basiscursus van Bosbeweging.
Een nieuwe vriend
Na een kleine week werken met helmgras, had ik het gevoel een nieuwe vriend te hebben.
Door veel met het helmgras bezig te zijn geweest, leerde ik van alles over de plant, en ook het landschap, de dieren, de zee-invloeden waar de plant mee leeft en van afhankelijk is. Ik voel me dankbaar voor de lessen die het helmgras mij en mijn dochter heeft gegeven en ook het vertrouwen die het helmgras in mezelf heeft gegeven, dat ik iets kan maken uit wat in de natuur te vinden is, als ik mijn zinnen er maar op zet. In plaats van een rugtas zou ik ook een windscherm kunnen bouwen, een dak om onder te schuilen, of wie weet wat. Het geeft me een fijn gevoel, te weten dat er in de natuur altijd iets te vinden is dat me helpt plezier te hebben, te leren over de wereld en te overleven.
